
être tête nue
buru has izan
avoir mal à la tête
buruko mina ukan
–
buruko minez egon
–
bürütik minez izan
(ZU)

j'ai la tête lourde
burua pisu dut
tomber la tête la première
buruz beheiti erori
–
bürüz behera erori
(ZU)
–
bürüz piko erori
(ZU)


se laver la tête
ileak garbitu
–
biloak xahatü
(ZU)

c'est à se cogner la tête contre les murs
erotzekoa bada hor
–
ertzotzekoa bada hor
(ZU)

j'en donnerais ma tête à couper
lepoa joka nezake
il ne laissa rien paraître, mais je donnerais ma tête à couper qu'il comprit ce qui se passait
ez zuen deus erakustera eman, baina lepoa joka nezake, konprenitu zuela zer gertatzen ari zen
des têtes vont tomber
batzuk kargutik kenduak izanen dira
faire la tête au carré à qn
très familier
norbaiti zafraldi bat ona eman
tenir tête à qn/qch
norbaiti/zerbaiti buru egin
réclamer la tête de qn
norbait kargutik kentzea galdatu
risquer sa tête
(nork bere) lepoa jokatu
–
(nork) bere burua arriskuan eman
sauver sa tête
nork bere burua salbatu
gagner d'une tête
sujet:cheval
doi-doietarik irabazi
garder la tête froide
burua hotz atxiki
avoir la tête dure
= têtu
burugogorra/kaskagogorra izan
être une tête de mule
familier
burugogorra izan
il a une tête sympathique
begitarte goxoa du
il a une tête sinistre
arras begitarte iluna du
il a une bonne tête
begitarte gozoa du
quand il a appris la nouvelle il a fait une drôle de tête!
berria jakitearekin zer buru airea egin duen!
–
berriaren jakitean zer bürü bitxia egin düan!
(ZU)

il en fait une tête!
hau da buru airea duena!
–
zer bürüa egiten düan!
(ZU)

faire la tête
mutur egin
–
mütür izan/mütürra egin
(ZU)

c'est une tête à claques
familier
zaflakoak merezi lituzke
–
hastiala da
c'est à la tête du client
familier
eroslearen arabera da
–
eroslea nolako den
avoir ses têtes
familier
(nork) bere gogokoak ukan
de nouvelles têtes
jende berriak
le repas vous coûtera 20€ par tête de pipe
très familier
apairua 20na euro gostako zaizue
–
apairüa 20na euro kostako zaizüe
(ZU)


au crépuscule, les oiseaux choisissent les plus hautes têtes d'arbre pour se poser
ilunabarrean, txoriek arbolen kasko gorenak pausatzeko hautatzen dituzte
tête d'ail
baratxuri buru
tête d'épingle
iskilinba kurlo/moko
–
iskilinba üzkü
(ZU)

au début ce grain n'est pas plus gros qu'une tête d'épingle; il va grandissant lentement, au bout de deux ou trois ans,il est parvenu à la taille des fraises que l'on voit au bord des buissons
hastean pikor hori ez da ispilinga kurloa baino gehiago; emeki-emeki doa tarrotuz, bizpahiru urteren buruko, sasi-bazterrean ikusten diren marrubien heinerakotua da
l'équipe conserve la tête du classement
taldea beti lehen da sailkapenean
–
taldea beti aitzinean da sailkapenean
prendre la tête
lehen lekua hartu
avoir toute sa tête
burua zuzen ukan
elle avait perdu l'usage de ses jambes, mais était en bonne santé, et sutout elle avait toute sa tête et comptait bien vieillir encore
zangoak galduak zituen, baina barnea on, eta bereziki burua zuzen, segur zahartu nahi zuen oraino
n'avoir rien dans la tête
burua hutsa ukan
–
bürüa hütsik üken
(ZU)

notre esprit est vide, comme si nous n'avions rien dans la tête, heureux de notre état, de notre indolence
ez dugu deus gogoan, burua hutsa bagenu bezala, urus gure estatu honetaz, gure nagikeriaz
où ai-je la tête?
non dut burua?
–
zer ari naiz ni?
avoir une petite tête
buru guti ukan
–
buru gutikoa izan
avoir une tête de linotte
txoriburua izan
être tête en l'air
txoriburua izan
–
burua airean ukan
c'est une tête
familier
burutsua da
–
kaskoduna da
c'est une tête en maths
kasko da matematiketan
avoir la tête sur les épaules
burua plomuan ukan
calculer qch de tête
zerbait buruz kalkulatu
chercher qch dans sa tête
zerbait memorian bilatu
être un homme/une femme de tête
kaskoko gizona/emaztea da
fourrer familier qch dans la tête de qn
norbaiti zerbait buruan sartu/sarrarazi
se mettre dans la tête que
buruan sartu ...-ela
il se mit dans la tête qu'il devait traduire Télémaque, le récit de Fénelon, en langue basque
buruan sartu zitzaion behar zuela Fenelon-en Télémaque idazlana euskarara itzuli
avoir la tête à ce que l'on fait
(nork) gogoa egiten ari den hartan ukan
avoir la tête ailleurs
gogoa beste nonbait ukan
n'en faire qu'à sa tête
beti bere hartan egon
–
beti bereari ari izan
–
bere ogüz ebili
(ZU)

il me prend la tête
familier
burua hantzen dit
la géométrie, ça me prend la tête
familier
burua geometriaz hantua dut
j'y réfléchirai à tête reposée
gogoeta eginen dut burua pausatu ondoan
burukada
faire une tête
buruz jo
–
burukada bat egin
foncer tête baissée contre qch
♦ la tête haute:
begiak hertsirik zerbaiten kontra oldarrean joan
–
begiak zerratürik zerbaiten kontre builtan joan
(ZU)

marcher la tête haute
♦ coup de tête:
burua gora/zut ibili
–
bürüa txüt/lerden ebili
(ZU)

buru kolpe
–
burukaldi
–
bürükaldü
(ZU)
–
burukada

ce n'est pas le moment de mettre en danger et compromettre l'avenir sur un coup de tête
ez da buru kolpe batez etorkizun guziaren arriskuan eta saltsan ezartzeko mementoa
donner un coup de tête à qn
norbaiti burukaldi bat eman
–
norbaiti bürrata bat eman
(ZU)

agir sur un coup de tête
♦ à la tête de:
buru kolpe batez jokatu
à la tête du cortège
jende lerroaren aitzinean
–
jente herrokaren aitzinean
(ZU)

être à la tête d'un mouvement/d'une affaire
= diriger
mugimendu/negozio bateko buru izan
se trouver à la tête d'une fortune
♦ de la tête aux pieds:
fortuna baten jabe izan
burutik zangoetaraino
♦ en tête:
je n'ai plus le nom en tête
izena ez dut gehiago gogoan
se mettre en tête de faire qch
zerbaiten egitea buruan sartu
on monte en tête ou en queue?
aitzinean ala gibelean igaten gara?
être en tête
aitzinean izan
dans les sondages, il arrive largement en tête
inkestetan aitzinean da aise
en tête de phrase
perpaus hastapenean
être en tête de liste
zerrendaburu izan
il arrive en tête du scrutin
aitzinean da bozketan
être la tête d'affiche
afixako izen handiena izan
buruz buru
oin-buruka
–
bürüz-büztanka
(ZU)

kabala buru
(BL)
–
abelburu
grababuru
–
grabatzeko buru
zerrendaburu
oheburu

zozo
–
kuia lili
(BL)
(guties.)
nuklear buru
serie buru
il est tête de série numéro 2
serie buruetan 2garrena da
pekatzaile